Nỗi lòng người mẹ “DA CAM"

Trong chiến tranh xâm lược ở Việt Nam, Quân đội Mỹ đã tiến hành cuộc chiến tranh hóa học dài ngày nhất, quy mô lớn nhất và gây hậu quả thảm khốc nhất trong lịch sử loài người. Tháng 4/2012, một cuộc Hội thảo Quốc tế tổ chức tại Đại học Yale (Mỹ), quy tụ nhiều nhà khoa học hàng đầu thế giới, đánh giá những công trình nghiên cứu mới nhất về chiến tranh hóa học đã đi đến kết luận “Mỹ đã tiến hành một cuộc chiến tranh hóa học lớn nhất, độc ác và tàn bạo nhất trong lịch sử nhân loại” tại miền Nam Việt Nam.

Chị Phạm Thị Thủy và 3 con đều là nạn nhân CĐDC, xã cẩm Thạch, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh

Từ ngày10/8/1961 đến 10/8/1971, Quân đội Mỹ đã sử dụng khoảng 80 triệu lít chất độc hóa học (CĐHH), phun rải xuống ¼ diện tích miền Nam Việt Nam, 61% trong số đó là chất độc da cam, chứa 366 kg dioxin. Độc tính của dioxin được xác định là chất cực độc, độc nhất trong tất cả chất độc mà loài người biết đến. Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), người bị nhiễm vài nanogam (phần tỉ gam) đã có thể bị tai biến, còn bị nhiễm vài chục nanogam có thể chết người.

Chiến tranh hóa học do Mỹ tiến hành ở Việt Nam đã gây nên hậu quả chưa từng có trong lịch sử loài người. Hậu quả đó được các nhà khoa học trên thế giới mô tả bằng các ngôn từ: bi thảm, diệt chủng, hủy diệt, nặng nề, kinh hoàng, khủng khiếp, khốc liệt, tàn khốc, thảm khốc, trầm trọng… chúng ta dùng cụm từ “Thảm họa da cam”. Theo số liệu của các nhà khoa học Mỹ (GS J.M. Stellman và cộng sự Trường đại học Columbia- New York, tạp chí Nature số 422/17/4/2003), có 4, 8 triệu người Việt Nam bị phơi nhiễm chất độc da cam/dioxin, hơn 3 triệu người là NNCĐDC. Chất độc da cam/dioxin đã gây nên chứng vô sinh ở nam giới, làm cho nhiều gia đình, dòng họ mất nòi giống; dioxin gây biến đổi gen, làm cho thai nhi chết yểu hoặc phát triển không bình thường. Đề tài nghiên cứu của Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam và các cuộc khảo sát gần đây của các cấp Hội, ở nước ta, chất độc da cam/dioxin đã di truyền sang thế hệ thứ tư (chắt), với số lượng lên đến hàng nghìn người.

Chị Hoàng Thị Thuận và con trai Nguyễn Bình Minh, xã Tân Hà, huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta đã có hàng triệu nam, nữ thanh niên trên mọi miền Tổ quốc lên đường làm nhiệm vụ giải phóng Dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Trong số đó có hàng vạn người là phụ nữ, họ là: bộ đội; thanh niên xung phong; dân công hỏa tuyến; cán bộ dân chính Đảng tăng cường cho miền Nam; cán bộ và nhân dân các địa phương bám trụ từ khu vực Vĩ tuyến 17 trở vào… Các chị không tham gia bộ đội; thanh niên xung phong; dân công hỏa tuyến… thì ở lại hậu phương tham gia dân quân du kích cùng các lực lượng khác bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa, hậu phương vững chắc cho tuyến đầu chống Mỹ cứu nước, trực tiếp lao động sản xuất ở các hợp tác xã nông nghiệp, lâm trường, nhà máy, xí nghiệp, công trường… Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, đất nước thống nhất, non sông thu về một dải, các chị đều trở về quê hương. Như bao người con gái khác, họ lấy chồng, xây dựng gia đình, hoặc tiếp tục đi học các trường để tiếp tục cống hiến cho nước nhà trong sự nghiệp tái thiết đất nước sau chiến tranh, rồi kết hôn với các anh bộ đội phục viên. Tuy nhiên, trong số các chị, nhiều người hoạt động trong vùng địch phun rải CĐHH, họ biết mình vô sinh, nên không lập gia đình. Nhiều chị em chọn cửa phật vào chùa nương tựa những năm cuối đời. Hàng ngàn chị sinh con nhưng con không lành lặn. Bao chị chín tháng, mười ngày mang nặng đẻ đau, nhưng đau khổ suốt đời vì sinh ra những “giọt máu” không lành lặn, những đứa con tật nguyền vô phương cứu chữa, nhất là các đứa trẻ thế hệ cháu, chắt. Đó là những đứa trẻ hoặc thiếu hoặc thừa các bộ phận cơ thể, hoặc đủ nhưng bị dị dạng, dị tật mất khả năng hoạt động: tai không nghe, mắt không nhìn thấy, miệng không thể nói, chân không thể bước, tay không thể ôm ấp, não không tư duy… Đó là những đứa trẻ câm, điếc, tâm thần, bại liệt, nhũn não, sống đời sống thực vật, nhưng đó là giọt máu của mình, họ không thể bỏ đi được! Bao bà mẹ nuôi con mười năm, hai mươi năm, ba mươi năm và lâu hơn thế, nhưng chưa một lần con biết nhìn mẹ, chưa một lần con cười, chưa một lần con cất tiếng gọi mẹ ơi! Thảm họa da cam đã cướp mất sự bình yên của hàng triệu gia đình người Việt. Rất nhiều gia đình hiện có 2 đến 4 người là NNCĐDC và những gia đình cả ba thế hệ là NNCĐDC thì cuộc sống đầy cay đắng, tủi hờn, kinh tế khánh kiệt. Với họ, trong nhà chỉ có tiếng khóc, tiếng gào thét, quậy phá, bữa ăn bát cơm chan đầy nước mắt. Nhiều người đau đớn dùng xích để xích con, đóng cũi để nhốt con… Tột cùng của đau đớn!

Chiến tranh đã lùi xa gần 50 năm, nhưng nỗi đau vẫn còn đó! NNCĐDC là người nghèo nhất trong những người nghèo, đau khổ nhất trong những người đau khổ! Nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nói “Nỗi đau của NNCĐDC Việt Nam là nỗi đau chung của nhân dân Việt Nam và cũng là nỗi đau của nhân loại tiến bộ trên thế giới”.

Sau khi đất nước thống nhất, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách, chăm lo gia đình chính sách, người có công với cách mạng, trong đó có NNCĐDC được thụ hưởng các chế độ ưu đãi. Tuy nhiên, với khoản trợ cấp như hiện hành chưa đủ để chăm sóc sức khỏe, thuốc thang, nên họ rất khó khăn, nhất là các mẹ có con là NNCĐDC.

Tôi có may mắn được đi và tiếp xúc với nhiều gia đình NNCĐDC và nhất là các chị có con là NNCĐDC trên mọi miền đất nước, thì họ đều có tâm tư và nỗi day dứt như: chị Phạm Thị Nức (thôn Hà Thiệp, xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình) sinh 15 người con đều bị nhiễm CĐDC và đã mất 12 con, còn sống 3 người, nhưng đều bị bệnh tât; Chị Trần Thị Tánh (tỉnh Bình Thuận) có 2 con bị dị dạng, dị tật. Chị Phạm Thị Thủy (xã Cẩm Thạch, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh) có 3 con thì cả ba cháu đều bị dị dạng, dị tật và rất nhiều chị khác trên mọi miền của đất nước có con là NNCĐDC, thì họ đều có tâm tư và nỗi day dứt chung như nêu trên. Vì vậy, ở họ không có niềm vui, không còn hy vọng; họ quên cả nụ cười thường nhật, mất cả những háo hức khi cánh én báo mùa xuân về. Đau đớn, vất vả là vậy, nhưng các chị không nề hà, trách phận, vượt lên nỗi đau, một lòng, một dạ chăm sóc các con của mình chu đáo khi còn sức lực!

Nhân kỷ niệm 114 năm, ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3/2024 và 1984 năm Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, tôi viết bài này như một lời tri ân gửi đến chị em phụ nữ trên mọi miền đất nước, đặc biệt các chị là mẹ của NNCĐDC; đồng thời cũng xin gửi những trăn trở day dứt này của các chị đến cộng đồng xã hội, mong nhận được sự quan tâm, chia sẻ, để họ vơi đi nỗi đau, vươn lên hòa nhập với cộng đồng! 

                                           Trần Đình

                      (Ảnh của tác giả và đồng nghiệp)