Quyết liệt, đồng bộ tổ chức bộ máy tinh, gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam

Cơ sở pháp lý
Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI (1986), Đảng lãnh đạo cả nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa; nhiều chủ trương thông qua Nghị quyết, Kết luận để lãnh đạo, sắp xếp bộ máy, như: Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa VII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 09/2/2007 Ban Chấp hành Trung ương khóa X về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan Đảng, định hướng đổi mới tổ chức bộ máy Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) và các đoàn thể chính trị - xã hội; Nghị quyết số 17-NQ/TW, ngày 01/8/2007 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của bộ máy nhà nước; Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Kết luận số 50-KL/TW, ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 18; Kết luận số 62-KL/TW, ngày 8/12/2009 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội;
Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp lại tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” xác định: “Tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và chất lượng hoạt động của MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội; phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng, sử dụng hiệu quả đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; giảm chi thường xuyên và góp phần cải cách chính sách tiền lương”;
Quyết định số 245-QĐ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về việc thành lập Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương, trong đó tổ chức đảng của các tổ chức chính trị - xã hội, các Hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương. Do vậy, sắp xếp, hợp nhất các tổ chức chính trị - xã hội, các Hội quần chúng được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ thuộc MTTQ Việt Nam là yêu cầu khách quan, đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng, hướng mạnh về cơ sở, phục vụ nhân dân và các đoàn viên, hội viên;
Kết luận số 126-KL/TW ngày 14/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh, gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025: “Giao Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương, Đảng ủy Chính phủ, Đảng ủy Quốc hội và đảng ủy các tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng ở Trung ương do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ: … Nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp lại các tổ chức chính trị - xã hội, Hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ về trực thuộc Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam (đồng bộ với cơ cấu tổ chức đảng hiện nay) và đề xuất chủ trương sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật, quy định của Đảng có liên quan”;
Kết luận 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về việc triển khai, nghiên cứu, đề xuất tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của Hệ thống chính trị, trong đó có nội dung liên quan đến “xây dựng Đề án sắp xếp, tinh, gọn các cơ quan MTTQ, các tổ chức chính trị-xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ sau khi sáp nhập, hợp nhất”.
Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13: “Đồng ý chủ trương sắp xếp, tinh gọn hợp nhất cơ quan MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội, các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp xã như Tờ trình và Đề án của Đảng ủy MTTQ, các đoàn thể Trung ương; việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy phải đảm bảo sâu sát cơ sở, địa bàn, chăm lo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân và đoàn viên, hội viên của tổ chức mình”.
Thực hiện các Nghị quyết, Kết luận của Đảng, hệ thống tổ chức đảng các cấp, bộ máy Nhà nước từ Trung ương tới cơ sở, tổ chức cơ quan MTTQ và các đoàn thể chính trị-xã hội từng bước được đổi mới, phát huy hiệu lực, hiệu quả; chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ công tác của từng tổ chức trong hệ thống chính trị được phân định, điều chỉnh hợp lý hơn, từng bước đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
2. Hai sứ mệnh của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam
Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam được thành lập theo Quyết định số 84/2003/BNV ngày 17 tháng 12 năm 2003 của Bộ Nội vụ và đã thông qua Điều lệ Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam; các Quyết định của Bộ trưởng Bộ Nội vụ phê duyệt Điều lệ (sửa đổi, bổ sung) Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (số 06/2004/QĐ-BNV ngày 10/02/2004, số 836/2009/QĐ-BNV ngày 26/5/2009, số 365/QĐ-BNV ngày 10/4/2014, số 328/QĐ-BNV ngày 19/4/2019, số 297/QĐ-BNV ngày 24/4/2024). Theo Điều lệ được thông qua các kỳ đại hội, sứ mệnh của Hội là: tổ chức xã hội của NNCĐDC và tổ chức, công dân Việt Nam tự nguyện hoạt động, đóng góp công sức, trí tuệ, tiền, vật chất, vận động nguồn lực để tham gia chăm sóc, giúp đỡ NNCĐDC theo quy định của pháp luật và tham gia đấu tranh đòi công lý cho NNCĐDC, chung tay khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam.
Thực hiện 2 sứ mệnh trên, tính đến tháng 12/2024, hệ thống Hội đã vận động được trên 4.570 tỷ đồng; đã chi trên 4.521 tỷ để: xây dựng Trung tâm Bảo trợ xã hội, nhà tình nghĩa, nhà tình thương; nuôi dưỡng nạn nhân tại Trung tâm và cộng đồng; trợ cấp học bổng, trợ giúp tìm việc làm, hỗ trợ vốn sản xuất, tặng các phương tiện sinh hoạt, khám bệnh và cấp thuốc, trợ cấp khó khăn, bão lũ thiên tai, thăm hỏi, tặng quà nhân ngày lễ, Tết, ngày Vì nạn nhân da cam (10/8); đồng thời, Hội luôn kiên định, kiên trì cuộc đấu tranh đòi công lý phù hợp với đường lối, chủ trương đối ngoại của Đảng, Nhà nước. Tích cực ủng hộ bà Trần Tố Nga (người Pháp, gốc Việt) khởi kiện 26 công ty hóa chất Hoa Kỳ tại Tòa Đại hình Evry (Pháp). Ngày 5/10/2023, Hạ viện Bỉ (một nghị viện ở Châu Âu) đã thông qua Nghị quyết về hỗ trợ NNCĐDC Việt Nam, với 134/134 phiếu thuận, đạt tỷ lệ ủng hộ 100%. Đặc biệt, ngày 1/4/2025, tại Phủ Chủ tịch, trước sự chứng kiến của Chủ tịch nước Lương Cường và Nhà vua Bỉ Philippe, Trung tướng Nguyễn Hữu Chính và Bộ trưởng, Thủ hiến vùng Thủ đô Brussels Rudi Vervoort đã trao đổi thỏa thuận nguyên tắc giữa Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam và Quỹ Aquitara Impact Fund 1 của Bỉ về NNCĐDC Việt Nam. Việc này góp phần mở ra triển vọng mới trong hợp tác hỗ trợ, từng bước hiện thực hóa nghị quyết về hỗ trợ NNCĐDC Việt Nam, được Quốc hội Bỉ thông qua tháng 10/2023.
Hội được Ban Bí thư Trung ương Đảng tặng bức trướng “ĐOÀN KẾT-NGHĨA TÌNH-TRÁCH NHIỆM-VÌ NẠN NHÂN CHẤT ĐỘC DA CAM”; Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba; nhiều tập thể và cá nhân được tặng Huân chương Lao động, Cờ thi đua và Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, của Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.
3. Thực tiễn thực hiện tổ chức, sắp xếp cơ quan Trung ương Hội
Thực hiện tinh giản tổ chức bộ máy, theo chỉ đạo của trên, tại cơ quan Trung ương Hội đã kiên quyết, tích cực sắp xếp bộ máy: giải thể 5 cơ quan (Văn phòng phía Nam, Ban Khoa học, Ban Đối ngoại, Ban Vận động quốc tế và Văn phòng Liên lạc Luật sư Mỹ) chuyển nhiệm vụ sang cơ quan khác đảm nhiệm và 2 tổ chức (Trường Cao đẳng nghề, công nghệ và kỹ thuật Trần Hưng Đạo và Viện Nghiên cứu Da cam); chuyển 2 tổ chức (Tạp chí Da cam Việt Nam và Trung tâm Bảo trợ Xã hội) sang hoạt động tự chủ 100% kinh phí và nhân lực. Tổng quân số giải thể 48 người và chuyển tự chủ 22 người. Lập Ban Quốc tế-Khoa học có Trưởng ban và 1 công chức. Hiện cơ quan Trung ương Hội: 19 người (1 không chuyên trách); 2 tổ chức tự chủ: 19 người. Cụ thể theo bảng sau:

Qua số liệu bảng trên cho thấy: Số lao động hợp đồng từ 82 giảm xuống còn 7, giảm 91,46%; về đầu mối tổ chức, từ 14 đầu mối tinh giản còn 5 đầu mối và 2 đơn vị tự chủ, giảm 50%; đặc biệt, giảm được 1 biên chế của Ban Đối ngoại đạt 12,58%.
Song song với giảm đầu mối tổ chức, Trung ương Hội còn chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và luôn xác định: tinh, gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị không chỉ dừng lại ở việc tinh, gọn tổ chức, mà quan trọng hơn là nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo và quản lý, xây dựng hội. Tinh gọn tổ chức bộ máy phải giảm số lượng cơ quan, tổ chức, đồng thời phải nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, loại bỏ cán bộ yếu kém về năng lực, thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ.
Kết quả về tinh, gọn tổ chức biên chế và bộ máy của Hội được các cơ quan Nhà nước và Trung ương đánh giá cao, quyết liệt, triệt để xây dựng tổ chức Hội vững mạnh.
4. Hướng đến ổn định và phát triển
Công cuộc tinh giản biên chế trong các cơ quan nhà nước nhằm mục đích nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng đối với Nhà nước và xã hội; phát huy được hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý và hoạt động của các cơ quan công quyền. Bởi vậy, đây là cuộc cách mạng có tính lịch sử, mang ý nghĩa chính trị, xã hội sâu sắc. Để hoàn thành tốt chủ trương đó, đòi hỏi sự đồng tình ủng hộ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị với tinh thần quyết tâm cao dưới sự lãnh đạo của Đảng. Là tổ chức hội được Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ trực thuộc MTTQ Việt Nam, Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam xác định rõ ý nghĩa, mục đích, yêu cầu của cuộc cách mạng tinh giản bộ máy, tích cực hưởng ứng với ý thức chính trị cao, nhằm xây dựng tổ chức hội vững mạnh, thực hiện tốt 2 sứ mệnh của mình, chăm lo, đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần cho nạn nhân; trong đó, tập trung vào một số nội dung, biện pháp cụ thể sau:
Một là, đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy
a) Giữ nguyên tổ chức và hoạt động của Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam theo Quyết định số 118-QĐ/TW ngày 22/8/2023 của Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Hội quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ ở Trung ương và Nghị định số 126/2024/NĐ-CP ngày 08/10/2024 của Chính phủ quy định tổ chức, hoạt động và quản lý hội. Hiện nay, Hội đang thực hiện Chương trình phối hợp với Ban Chỉ đạo quốc gia khắc phục hậu quả bom, mìn và chất độc hóa học sau chiến tranh ở Việt Nam (BCĐ701) do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban chỉ đạo; Bộ Quốc phòng là cơ quan Thường trực.
b) Giữ nguyên tổ chức và hoạt động của Trung tâm bảo trợ xã hội; giao hoạt động tự chủ 100% cho Trung tâm và là đơn vị trực thuộc Trung ương Hội. Trung tâm có nhiệm vụ nuôi dưỡng, chăm sóc thường xuyên từ 20-30 nạn nhân không tự chăm sóc bản thân, không gia đình nương tựa; đồng thời, hằng năm tổ chức xông hơi, giải độc, cải thiện sức khỏe từ 400-500 nạn nhân trong nước. Tích cực vận động nguồn kinh phí từ nguồn xã hội hóa trong và ngoài nước nâng cấp Trung tâm, đáp ứng nhiệm vụ chăm sóc, nuôi dưỡng nạn nhân tốt hơn.
c) Giữ nguyên tổ chức và hoạt động Tạp chí Da cam Việt Nam; giao hoạt động tự chủ 100% cho Tạp chí và là đơn vị trực thuộc Trung ương Hội. Tạp chí Da cam Việt Nam là cơ quan ngôn luận của Hội, tiếng nói của NNCĐDC; có chức năng tuyên truyền đường lối, chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đối với việc khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam; là diễn đàn đấu tranh đòi công lý cho NNCĐDC Việt Nam (bằng tiếng Việt và tiếng Anh). Hiện nay, Tạp chí in phát hành trong cả nước (trên 10.000 cuốn/tháng); Tạp chí điện tử da cam (tiếng Anh) có gần 2 triệu bạn đọc với trên 100 quốc gia trên thế giới.
d) Tiếp tục sắp xếp, tinh gọn đầu mối tại cơ quan Trung ương Hội thực sự gọn, mạnh, hiệu quả; một tổ chức có nhiều chức năng, nhiệm vụ; một cán bộ, công chức có thể tác nghiệp được nhiều công việc.
Hai là, gắn tinh, gọn tổ chức bộ máy với cơ cấu lại đội ngũ cán bộ đủ phẩm chất, năng lực ngang tầm nhiệm vụ, biên chế hợp lý, chuẩn hóa chức danh.
Ban hành quy định về khung tiêu chuẩn, tiêu chí bố trí cán bộ ở từng cấp, từ Trung ương tới cơ sở, từng loại hình để chủ động rà soát, xác định ngay vị trí việc làm của từng cán bộ, công chức trong thực hiện nhiệm vụ. Nâng cao chất lượng công tác tuyển dụng, đào tạo, đề bạt, bổ nhiệm, luân chuyển, điều động, đánh giá cán bộ theo hướng thực chất, vì việc tìm người, trên cơ sở sản phẩm cụ thể đo đếm được, không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong đánh giá cán bộ. Có cơ chế hữu hiệu sàng lọc, đưa ra khỏi vị trí công tác đối với những người không đủ phẩm chất, năng lực, uy tín và sử dụng đối với người có năng lực nổi trội.
Ba là, thực hiện tốt Tổng kết Chỉ thị 43- CT/TW của Ban Bí thư “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam”.
Ngày 14/5/2015, Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa XI) ban hành Chỉ thị số 43-CT/TW “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam”, đến năm 2025, tròn 10 năm thực hiện Chỉ thị. Đây là chỉ thị có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và hoạt động của Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam. Bởi vậy, Hội đề nghị Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam báo cáo Ban Bí thư chỉ đạo tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 43 của Ban Bí thư vào năm 2025 đạt mục đích, yêu cầu đề ra; tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam trong tình hình mới.
Bốn là, đề nghị Đảng, Nhà nước có chủ trương giải quyết chính sách, chế độ đối với các đối tượng (cả cựu chiến binh) đã tham gia hoạt động kháng chiến không còn giấy tờ (do nhiều lý do), hiện đang bị các bệnh liên quan đến nhiễm chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh được hưởng chế độ, chính sách ưu đãi của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc hóa học.
Có chế độ, chính sách đối với các đối tượng do yêu cầu nhiệm vụ phải đảm nhận công việc ở các điểm nóng còn tồn lưu chất độc hóa học nồng độ cao, sau thời điểm 30/4/1975; chính sách phù hợp với thế hệ thứ 3 (cháu) bị di nhiễm chất độc da cam; chính sách đặc thù để hỗ trợ gia đình, hoặc hỗ trợ nuôi dưỡng tập trung ở những cơ sở của nhà nước, hoặc chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với những gia đình có nhiều nạn nhân thế hệ thứ hai, thứ ba.
Năm là, tiếp tục thực hiện đấu tranh đòi công lý cho NNCĐDC
Đề nghị Đảng, Nhà nước và MTTQ Việt Nam tiếp tục thực hiện kiên trì vận động đấu tranh đòi công lý cho NNCĐDC phù hợp với đường lối, chủ trương đối ngoại của Đảng và Nhà nước, đấu tranh yêu cầu Chính phủ Mỹ tham gia khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam; tiếp tục ủng hộ bà Trần Tố Nga theo đuổi vụ kiện các công ty hóa chất Hoa Kỳ tại Tòa Đại hình Evry (Pháp).
Đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả là công việc khó khăn, phức tạp, đòi hỏi sự đoàn kết, thống nhất, dũng cảm, hy sinh của cán bộ, công chức cùng với quyết tâm cao độ của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị, MTTQ Việt Nam và đoàn thể các cấp nói chung, của Hội NNCĐDC nói riêng. Thực hiện tốt điều đó, sẽ góp phần quan trọng vào sự thành công của công cuộc đổi mới, xây dựng Hội NNCĐDC/dioxin vững mạnh, thực sự xứng đáng là tổ chức hội đặc thù đại diện cho các nạn nhân là những người có công với cách mạng trong Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc./.