Hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng - trụ cột chiến lược bảo vệ Tổ quốc, nâng tầm vị thế quốc gia

ĐNQP là một bộ phận của nền quốc phòng toàn dân, nằm trong tổng thể các hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước và nhân dân; bao gồm các hoạt động đối ngoại trong lĩnh vực quốc phòng với các nước, các tổ chức quốc tế, liên quan đến độc lập, chủ quyền, lợi ích quốc gia-dân tộc của Việt Nam và an ninh, hòa bình của khu vực, thế giới.

Trong xu thế hòa bình, hợp tác, phát triển, những thành tựu mà đất nước ta đạt được trong thời gian qua đã khẳng định sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng, sự đoàn kết, thống nhất, đồng lòng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Trong đó, HNQT và ĐNQP với tinh thần tiên phong, tích cực và chủ động đã góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để xây dựng và phát triển đất nước.

Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng trao Quyết định của Chủ tịch nước cho sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam triển khai tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Ảnh: MAI NGUYÊN

Nhiệm kỳ 2020-2025, tình hình thế giới, khu vực diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường. Các nước lớn tăng cường lôi kéo, tập hợp lực lượng, cạnh tranh, đối đầu quyết liệt trên nhiều lĩnh vực; xung đột Nga-Ukraine, xung đột Trung Đông bùng phát kéo dài; vấn đề giải quyết tranh chấp biên giới của nhiều nước vượt qua các giải pháp hòa bình; các thách thức an ninh phi truyền thống, đặc biệt là đại dịch Covid-19 và biến đổi khí hậu gây hậu quả nặng nề, ASEAN đối mặt với nhiều thách thức.

Trong nước, tình hình chính trị-xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh được quan tâm đầu tư, đối ngoại mở rộng; tập trung sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; Quân đội triển khai theo hướng tinh, gọn, mạnh... Tuy nhiên, các thế lực thù địch có nhiều hoạt động chống phá Đảng, Nhà nước, Quân đội ảnh hưởng đến mọi mặt hoạt động, trong đó có công tác HNQT và ĐNQP. Trong bối cảnh ấy, HNQT và ĐNQP trở thành một trụ cột chiến lược trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; vừa góp phần ngăn ngừa xung đột, chiến tranh từ sớm, từ xa vừa tạo dựng vị thế quốc tế của đất nước, đồng thời mang lại nguồn lực thiết thực cho xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.

Quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về HNQT và ĐNQP, QUTƯ, Bộ Quốc phòng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo toàn quân thực hiện nhiệm vụ HNQT và ĐNQP với các giải pháp thiết thực, đồng bộ, toàn diện, theo phương châm “tích cực, chủ động, chắc chắn, linh hoạt, hiệu quả”, đạt được nhiều kết quả nổi bật trên cả bình diện song phương và đa phương, góp phần củng cố lòng tin, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước, Quân đội trên trường quốc tế.

Toàn quân đã quán triệt và triển khai thực hiện các nghị quyết, kết luận, chỉ thị, quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, QUTƯ, Bộ Quốc phòng về HNQT và ĐNQP nghiêm túc, đồng bộ, sâu rộng; trọng tâm là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 34-NQ/TW ngày 9-1-2023 của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24-1-2025 của Bộ Chính trị về HNQT trong tình hình mới; Nghị quyết số 2662-NQ/QUTW ngày 26-2-2024 của QUTƯ về HNQT và ĐNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo... Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã chủ động nghiên cứu, đánh giá đúng tình hình thế giới, khu vực, kịp thời đề xuất với QUTƯ, Bộ Quốc phòng tham mưu cho Đảng, Nhà nước đối sách quan trọng trong xử lý quan hệ quốc phòng với các nước, bảo đảm thận trọng, chặt chẽ, xử lý hiệu quả các tình huống phức tạp nảy sinh, không để bị động, bất ngờ, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.

Quan hệ hợp tác quốc phòng song phương giữ vị trí trọng tâm ưu tiên hàng đầu trong công tác ĐNQP của Việt Nam, được triển khai đồng bộ, thực chất và hiệu quả, đóng góp thiết thực vào việc củng cố lòng tin chính trị, duy trì quan hệ hữu nghị với các quốc gia; đồng thời phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Việt Nam đã mở rộng và thiết lập quan hệ hợp tác quốc phòng với hơn 100 quốc gia, bao gồm 5 nước Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (LHQ) và tất cả cường quốc trên thế giới. Đặc biệt, quan hệ quốc phòng với các nước láng giềng luôn là ưu tiên hàng đầu, được củng cố và phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu, góp phần giữ vững ổn định chính trị, xây dựng tuyến biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác, hữu nghị và phát triển. Các hoạt động hợp tác song phương đa dạng bao gồm: Trao đổi đoàn các cấp; giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới; gặp gỡ thường niên cấp Bộ trưởng; đối thoại chính sách quốc phòng cấp Thứ trưởng; diễn tập cứu hộ-cứu nạn chung, giao lưu quân, binh chủng... Bên cạnh đó, Việt Nam hợp tác về an ninh biển, đào tạo, huấn luyện, nghiên cứu khoa học quân sự, hỗ trợ nhân đạo, tìm kiếm cứu nạn, khắc phục hậu quả chiến tranh... được đẩy mạnh và tổ chức ngày càng bài bản, có chiều sâu, phù hợp với đặc điểm từng đối tác.

Hoạt động ĐNQP đa phương của Việt Nam được triển khai tích cực, chủ động và hiệu quả, đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và củng cố lòng tin chiến lược với các quốc gia và tổ chức quốc tế, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với các vấn đề lợi ích cốt lõi của quốc gia.

Việt Nam đã tham gia có trách nhiệm tại nhiều hội nghị, diễn đàn khu vực và quốc tế lớn, như: Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN, Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng; Đối thoại Shangri-La; Hội nghị an ninh quốc tế Moscow; Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh cũng như các hội nghị, hội thảo trong khuôn khổ quốc phòng-quân sự ASEAN và Diễn đàn Khu vực ASEAN... Những hoạt động này đã góp phần củng cố mối quan hệ đoàn kết với các nước, xử lý những bất đồng, từ đó duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực.

Từ năm 2014 đến nay, Việt Nam đã triển khai 1.319 lượt cán bộ, chiến sĩ tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình tại các phái bộ của LHQ tại Nam Sudan và Cộng hòa Trung Phi, triển khai các Bệnh viện dã chiến cấp 2, Đội công binh thực hiện nhiệm vụ tại Phái bộ an ninh lâm thời của LHQ tại Khu vực Abyei... Hoạt động này không chỉ giúp cán bộ, chiến sĩ Việt Nam được giao lưu, học hỏi, tích lũy kinh nghiệm mà còn nâng cao hình ảnh, vị thế, uy tín của đất nước và Quân đội trên trường quốc tế. Việt Nam cũng thể hiện trách nhiệm cao trong hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa, cử lực lượng tham gia cứu hộ-cứu nạn động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ (năm 2023) và Myanmar (năm 2025), nhận được nhiều đánh giá tích cực từ LHQ và cộng đồng quốc tế.

Trong vai trò chủ nhà, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã chủ trì và phối hợp tổ chức thành công: Hội nghị quốc phòng-quân sự trong Năm Chủ tịch ASEAN 2020; Hội nghị Tư lệnh Lục quân ASEAN lần thứ 23; Giải bắn súng quân dụng lục quân các nước ASEAN lần thứ 30; Cuộc thi “Vùng tai nạn” trong khuôn khổ Hội thao Quân sự quốc tế (Army Games) 2021 và 2022... Đáng chú ý, Triển lãm Quốc phòng quốc tế Việt Nam năm 2022 và 2024 đã được tổ chức rất thành công, thu hút sự tham gia đông đảo của các tập đoàn quốc phòng lớn, khẳng định tiềm lực, sức mạnh và uy tín mới của Việt Nam, mở ra nhiều cơ hội hợp tác phát triển công nghiệp quốc phòng.

Có thể khẳng định, với vai trò đặc thù, mang tính chiến lược, ĐNQP Việt Nam ngày càng thể hiện rõ bản lĩnh chính trị, tư duy chiến lược và khả năng thích ứng linh hoạt với môi trường quốc tế nhiều biến động; góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu chiến lược về bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn hòa bình, ổn định và phát triển đất nước.

Những năm tới, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế chủ đạo, song, tình hình thế giới, khu vực dự báo sẽ tiếp tục có nhiều biến động nhanh, phức tạp, khó đoán định; tranh chấp chủ quyền, nhất là chủ quyền biển, đảo sẽ diễn ra căng thẳng, phức tạp hơn. Tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra xung đột, đe dọa sự ổn định, phát triển của khu vực và an ninh thế giới. Các thách thức an ninh phi truyền thống như biến đổi khí hậu, thảm họa môi trường, động đất, dịch bệnh... tiếp tục diễn biến phức tạp. Việc điều chỉnh chính sách của các nước lớn sẽ tác động đến hòa bình, ổn định, phát triển ở khu vực và thế giới.

Trong nước, chính trị, xã hội ổn định, kinh tế tiếp tục đà tăng trưởng, quốc phòng, an ninh được củng cố; quan hệ đối ngoại được mở rộng, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế không ngừng được nâng cao. Quá trình sắp xếp bộ máy hành chính nhà nước và mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động tạo khí thế mới trong xã hội. Việt Nam là Chủ tịch ASEAN 2029. Tuy nhiên, các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị lợi dụng vấn đề dân chủ, nhân quyền, tự do tôn giáo, tăng cường kích động chống phá cách mạng Việt Nam.

Để nâng cao hiệu quả, phát huy hơn nữa vai trò của HNQT và ĐNQP, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới, toàn quân cần tập trung triển khai đồng bộ một số nhiệm vụ, giải pháp trọng yếu sau:

Một là, tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, QUTƯ, Bộ Quốc phòng về HNQT và ĐNQP. Đây là nội dung, giải pháp cơ bản, quan trọng hàng đầu, bảo đảm cho công tác HNQT và ĐNQP được triển khai thực hiện đúng định hướng, đạt hiệu quả thiết thực. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cơ quan, đơn vị, nhà trường cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện hiệu quả quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước được xác định trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XII, Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XIII) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24-1-2025 của Bộ Chính trị về HNQT trong tình hình mới; Nghị quyết số 2662-NQ/QUTW ngày 26-2-2024, của QUTƯ về HNQT và ĐNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo; các kết luận, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, QUTƯ, Bộ Quốc phòng về công tác HNQT và ĐNQP, từ đó nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong thực hiện nhiệm vụ.

Đặc biệt quán triệt sâu sắc, thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại; là bạn, là đối tác tin cậy và là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; kiên định chính sách quốc phòng "4 không": Không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác; không sử dụng vũ lực, hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế. Đây là nguyên tắc bất biến, "kim chỉ nam" trong tham mưu, triển khai công tác HNQT và ĐNQP.

Hai là, nghiên cứu, nắm, dự báo chính xác tình hình, chủ động đề xuất, tham mưu chiến lược về HNQT và ĐNQP. Trong bối cảnh thế giới, khu vực diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, việc nắm chắc và dự báo chính xác tình hình là cơ sở quan trọng để Đảng, Nhà nước đề ra các chủ trương, đối sách đúng đắn.

Các cơ quan, đơn vị trong toàn quân cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng trong và ngoài Quân đội để theo dõi, nắm chắc diễn biến tình hình thế giới, khu vực, tình hình Biển Đông, hoạt động tập hợp lực lượng và sự điều chỉnh chính sách của các nước lớn, các thách thức an ninh phi truyền thống. Từ đó đề xuất với QUTƯ, Bộ Quốc phòng tham mưu với Đảng, Nhà nước những giải pháp mang tính chiến lược, đồng bộ trong quan hệ với các nước, tổ chức khu vực, quốc tế và xử lý kịp thời, hiệu quả các vấn đề quốc phòng, an ninh, không để bị động, bất ngờ. Các cơ quan chức năng liên quan cần chủ động tham mưu để xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện nhiệm vụ ĐNQP chặt chẽ, khoa học, phù hợp với đặc điểm nhiệm vụ, địa bàn và đối tác, đặc biệt chú trọng nghiên cứu, xác định các giải pháp mang tính chiến lược, tổng thể, đồng bộ, tập trung vào những vấn đề khó và nội dung mới.

Ba là, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác quốc phòng song phương và đa phương. Đối với hợp tác song phương, cần triển khai đồng bộ các hoạt động trên các lĩnh vực và các cấp độ, ưu tiên quan hệ với các nước láng giềng liền kề, các nước lớn, các nước ASEAN và bạn bè truyền thống, đồng thời mở rộng với các quốc gia, đối tác có tiềm năng. Mối quan hệ cần được thúc đẩy linh hoạt, sáng tạo, thực chất, hiệu quả, bảo đảm hài hòa, đan xen lợi ích trên nguyên tắc bình đẳng, tôn trọng, cùng có lợi, tuân thủ luật pháp quốc tế. Tiếp tục duy trì và nâng cao hiệu quả cơ chế giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới; giao lưu của các quân, binh chủng. Mở rộng và thúc đẩy hợp tác các lĩnh vực an ninh biển, khắc phục hậu quả chiến tranh, đào tạo, kỹ thuật quân sự, công nghiệp quốc phòng, trao đổi chuyên môn, nghiên cứu chiến lược, hỗ trợ nhân đạo, cứu trợ thảm họa, quân y và gìn giữ hòa bình LHQ. Chú trọng hợp tác kỹ thuật-quân sự, kết hợp thương mại quân sự với chuyển giao công nghệ và hợp tác sản xuất, tiêu thụ sản phẩm để thúc đẩy hiện đại hóa vũ khí, trang bị và nâng cao khả năng tác chiến của Quân đội.  

Cùng với đó, tiếp tục thúc đẩy và nâng tầm hợp tác đa phương về quốc phòng theo tinh thần Chỉ thị số 25-CT/TW của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030, chuyển từ tiếp nhận sang đóng góp, từ học hỏi sang dẫn dắt, từ hội nhập toàn diện sang hội nhập sâu rộng, thực chất. Chủ động tham gia xây dựng và đề xuất sáng kiến tại các diễn đàn hợp tác quốc phòng đa phương khu vực và quốc tế; đẩy mạnh tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ, mở rộng quy mô và phạm vi hoạt động. Đồng thời kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia với lợi ích khu vực và quốc tế, thể hiện vai trò và trách nhiệm của Quân đội nhân dân Việt Nam trong việc xử lý các thách thức an ninh toàn cầu.

Bốn là, xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách thực hiện nhiệm vụ ĐNQP ngang tầm nhiệm vụ. Tích cực đổi mới cơ cấu, tổ chức và xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác HNQT về quốc phòng "vừa hồng, vừa chuyên". Đội ngũ này cần có bản lĩnh chính trị kiên định, vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt, năng lực, trình độ chuyên môn giỏi, phương pháp, tác phong làm việc chuyên nghiệp, khoa học, đủ khả năng làm công tác tham mưu và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Cần làm tốt công tác tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, nâng cao trình độ ngoại ngữ, trang bị kiến thức, truyền thụ kinh nghiệm, bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ cán bộ trẻ. Thường xuyên củng cố, kiện toàn và xây dựng cơ quan đối ngoại các cấp, đặc biệt là cơ quan đối ngoại cấp chiến dịch, chiến lược vững mạnh toàn diện.

Năm là, tăng cường công tác phối hợp và thông tin tuyên truyền HNQT và ĐNQP. Đẩy mạnh công tác phối hợp với các cơ quan, lực lượng liên quan, phát huy sức mạnh tổng hợp của ngành ngoại giao và của hệ thống chính trị. Cần trao đổi, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan, đơn vị trong Quân đội và giữa các cơ quan Quân đội với các cơ quan, lực lượng chức năng của các ban, bộ, ngành Trung ương, các địa phương trong nghiên cứu, dự báo và tham mưu chiến lược. Đồng thời đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền ĐNQP, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo, bảo đảm đúng nguyên tắc, quan điểm, đường lối, giữ nghiêm kỷ luật, bí mật quân sự và bí mật quốc gia; góp phần nâng cao vị thế, uy tín của đất nước, Quân đội trên trường quốc tế, tạo sức mạnh tổng hợp, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Nguồn: Báo QĐND