Hệ thống chính sách, pháp luật ưu đãi người có công với cách mạng, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH và con đẻ của họ đã từng bước được hoàn thiện cả về diện đối tượng và chế độ ưu đãi. Cho đến nay, việc xác nhận các đối tượng người có công với cách mạng cơ bản đã hoàn thành với trên 9,2 triệu người, trong đó có hơn 320.000 người hoạt động kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm CĐHH được hưởng chính sách đãi ngộ của Nhà nước. Ngoài ra, đã tổ chức xác nhận và cấp giấy chứng nhận khuyết tật cho gần 3 triệu người có công, trong đó có nạn nhân chất độc da cam (NNCĐDC). Các chế độ ưu đãi đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH, con đẻ của họ và người khuyết tật là NNCĐDC được quy định ngày càng đầy đủ, bao phủ hầu hết các mặt trong đời sống, như trợ cấp hàng tháng, cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, phẫu thuật chỉnh hình, phục hồi chức năng, hỗ trợ học nghề tạo việc làm, miễn giảm giá vé khi tham gia giao thông, v.v…. Hàng năm, ngân sách Nhà nước chi trên 30.000 tỷ đồng chi trả trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng, người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH và con đẻ của họ; trên 17.000 tỷ đồng để trợ cấp hàng tháng và mua thẻ bảo hiểm y tế cho đối tượng bảo trợ xã hội trong đó có NNCĐDC. Đặc biệt, ngày 9-12-2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh 02/2020/UBTVQH14 về ưu đãi người có công với cách mạng có hiệu lực thi hành từ 1-7-2021, với nhiều điểm mới hướng tới nâng cao chế độ ưu đãi và mở rộng số người hưởng ưu đãi cho người có công với cách mạng.
Đoàn công tác liên ngành kiểm tra thực hiện Chỉ thị 43-CT/TW tại tỉnh Yên Bái
Song, trên thực tế quá trình triển khai thực hiện chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH, thời gian qua, còn một số điểm bất cập cần sớm được bổ sung, hoàn thiện:
- Thứ nhất là, việc xác định NNCĐDC trong quá trình chuyển đổi chính sách từ đối tượng hưởng bảo trợ xã hội sang hưởng chính sách người có công, chưa tạo được sự thống nhất về điều kiện, tiêu chuẩn:
Tại thời điểm điều tra, khảo sát, xác định đối tượng theo Quyết định 74/1998/QĐ-TTg, do tâm lý lo ngại là NNCĐDC thì con, cháu bị ảnh hưởng, không xây dựng được gia đình, vì vậy nhiều người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH nhưng không kê khai để được công nhận là NNCĐDC. Sau này, có các Quyết định 26/2000/QĐ-TTg, Quyết định 120/2004/QĐ-TTg, thuộc diện hưởng bảo trợ xã hội thì tiêu chí cũng đơn giản, chủ yếu do cá nhân người hoạt động kháng chiến tự kê khai là chủ yếu. Đến khi Pháp lệnh Ưu đãi người có công số 26/2005/PL-UBTVQH11, Nghị định 54/2006/NĐ-CP quy định người có công đang hưởng chế độ ưu đãi từ trước ngày 1/10/2005 thì mặc nhiên được chuyển hưởng các chế độ ưu đãi theo mức mới kể từ ngày 1/10/2005.
- Thứ hai là, quá trình ban hành văn bản pháp quy của các cơ quan chức năng còn chậm và thiếu thống nhất, dẫn tới khó khăn trong tổ chức thực hiện:
Pháp lệnh 04/2012/UBTVQH13 ra đời tháng 7-2012 sửa đổi Pháp lệnh số 26/2005/PL-UBTVQH11. Theo đó, đối tượng người hoạt động kháng chiến bị nhiễm chất độc da cam từ 2 mức chuyển thành 4 mức: Mức 1 cũ (81% trở lên) sang mức 1 mới vẫn giữ nguyên; mức 2 cũ (61-80%) chuyển thành mức 3 mới; việc điều chỉnh các mức như vậy phải được qua giám định cụ thể. Tuy nhiên, Pháp lệnh 04/2012/UBTVQH13 ra đời tháng 7-2012, nhưng Nghị định 31/2013/NĐ-CP đến tháng 5-2013 mới ban hành, thông tư tháng 6-2013 mới ra đời nên ý định giải quyết gọn việc điều chỉnh, xác định lại các mức theo quy định mới trong năm 2012 không thực hiện được.
Một ví dụ khác: Quyết định số 09/2008/QĐ-BYT của Bộ Y tế ban hành danh mục 17 bệnh tật, dị dạng, dị tật có liên quan đến phơi nhiễm CĐDC/dioxin, tiếp đó là các Thông tư liên tịch 41/2013/TTLT-BYT-BLĐTBXH,20/2016/TTLT-BYT-BLĐTBXH nhưng chỉ quy định 17 bệnh chung chung, không hướng dẫn cụ thể về các bệnh, dẫn đến tùy tiện trong tổ chức thực hiện và nảy sinh tiêu cực trong quá trình xem xét công nhận là NNCĐDC. Chẳng hạn như bệnh ngoại biên thần kinh cấp tính và bán cấp tính (một trong 17 bệnh), Thông tư không hướng dẫn cụ thể nhưng trong tài liệu hướng dẫn của của Bộ Y tế cho Hội đồng giám định y khoa các cấp quy định “Bệnh thần kinh cấp tính hoặc bán cấp tính do dioxin chỉ diễn ra trong 3 đến 5 tuần đầu”. Sau đó, Thông tư liên tịch 20/2016/TTLT-BYT-BLĐTBXH có quy định chỉ chấp nhận giấy tờ điều trị trước 30/4/1975 để hạn chế tiêu cực. Thế nhưng quy định này cũng không hợp lý vì người bị nhiễm CĐDC thật có thể trước 30/4/1975 chưa được điều trị thì không thể có bệnh án, giấy tờ. Thực tế chiến tranh đã qua đi hơn 40 năm, hướng dẫn như vậy dẫn đến cho hưởng cũng được, không cho hưởng cũng được và đó chính là kẽ hở của chính sách để tiêu cực xảy ra.
- Thứ ba là, việc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội tiến hành thanh tra thực hiện chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH, bên cạnh những mặt tích cực, còn bộc lộ một số nội dung kết luận chưa thoả đáng, cần được điều chỉnh kịp thời:
Trong những năm qua, Bộ LĐ-TBXH tiến hành thanh tra thực hiện chính sách đối với người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH ở một số địa phương, đã quyết định không công nhận hoặc hạ tiêu chuẩn hưởng trợ cấp chính sách đối với không ít người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH do không đủ hồ sơ lý lịch hoặc bệnh lý theo quy định của các văn bản ban hành kèm theo Nghị định số 54/2006/NĐ-CP. Việc tổ chức thanh tra là đúng chức năng, nhiệm vụ của ngành LĐ-TBXH. Tuy nhiên, trong tổ chức thực hiện, việc phối hợp giữa các ngành chức năng với tổ chức Hội cựu chiến binh, Hội NNCĐDC/dioxin, Hội cựu thanh niên xung phong… chưa được chặt chẽ; công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục chưa được kịp thời, chính vì vậy đã tạo nên sự không “tâm phục, khẩu phục” đối với kết luận của thanh tra. Từ đó dẫn tới đơn thư khiếu kiện kéo dài. Một số cấp uỷ, chính quyền địa phương đã phải tổ chức đối thoại, giải thích những băn khoăn, vướng mắc về thực hiện chính sách đối với các đối tượng trên, song hiện nay vẫn chưa dứt điểm.
- Thứ tư là, một số đối tượng bị nhiễm CĐHH chưa được thụ hưởng chính sách đãi ngộ của Nhà nước, cần được tiếp tục nghiên cứu, bổ sung:
Hiện nay, qua nắm tình hình tại các địa phương trong cả nước, một số đối tượng là người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH nhưng chưa được hưởng chính sách người có công. Cụ thể: Cán bộ, quân nhân hoạt động sau ngày 30/4/1975, làm nhiệm vụ ở các vùng “nóng” về CĐHH, vùng tồn lưu dioxin cao, đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh ra những đứa con dị tật; người dân sinh sống trong khu vực bị rải CĐHH và có công đùm bọc, che chở cán bộ, bộ đội trong kháng chiến; người nuôi dưỡng, phục vụ từ 2 NNCĐDC nặng trở lên. Những đối tượng này, thực sự cần được quan tâm, rất mong các cơ quan chức năng sớm làm tham mưu để báo cáo cấp có thẩm quyền bổ sung chế độ, chính sách trong thời gian sớm nhất.
- Thứ năm là, đối tượng cháu của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH cần được nghiên cứu một cách cơ bản cả về lý luận và thưc tiễn để xác định đúng chính sách:
Theo thống kê chưa đầy đủ, tính đến năm 2017 cả nước có khoảng 50.000 cháu bị di chứng chất độc da cam, trong đó có gần 26.000 cháu ruột của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH. Đối tượng này có ở tất cả các tỉnh, thành và được sinh ra trong khoảng từ năm 2000 đến 2002.
Chỉ thị số 43-CT/TW ngày 15/4/2015 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khoá XI “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam” đã yêu cầu “Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về chính sách, chế độ đối với người hoạt động kháng chiến và con cháu của họ bị ảnh hưởng chất độc hóa học”. Đáng chú ý, theo Chỉ thị 14-CT/TW ngày 19/7/2017 của Ban Bí thư về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng đã khẳng định “... thực hiện chế độ, chính sách đối với người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học…”. Chính vì vậy, việc bổ sung chính sách ưu đãi đối với người bị ảnh hưởng chất độc hóa học thế hệ thứ 3 của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH là việc làm cần thiết. Vừa qua, do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, Pháp lệnh người có công với cách mạng (sửa đổi) ban hành năm 2020, chưa đưa đối tượng cháu ruột của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH vào khung chính sách của người có công. Trung ương Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam đã có văn bản đề nghị bảo lưu ý kiến, đồng thời kiến nghị các cơ quan chức năng tiếp tục nghiên cứu, tham mưu cho Đảng, Nhà nước có chính sách quan tâm đến thế hệ cháu của người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH được thụ hưởng chính sách người có công với cách mạng.
Để góp phần cùng với các cơ quan chức năng làm tham mưu cho Đảng, Nhà nước về công tác chính sách đối với NNCĐDC, Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam, trong thời gian tới tập trung vào một số nội dung cụ thể, như sau:
1. Rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến người bị nhiễm CĐHH để kịp thời tham mưu sửa đổi, bổ sung, khắc phục những vướng mắc, bất cập cho phù hợp với thực tế của đất nước. Tiếp tục kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thực hiện có hiệu quả Chỉ thị 43 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giải quyết hậu quả CĐHH do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam.
2. Phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, các đoàn thể chính trị, xã hội, các hội quần chúng... đẩy mạnh công tác truyền thông và tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật đối với người bị nhiễm CĐHH, thu hút sự quan tâm, ủng hộ rộng rãi của mọi tầng lớp nhân dân trong nước và nước ngoài. Đẩy mạnh việc phát triển các mô hình hỗ trợ sinh kế, mô hình khởi nghiệp, mô hình đào tạo nghề gắn với việc làm, mô hình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng...
3. Phối hợp với ngành LĐ-TBXH và chỉ đạo Hội NNCĐDC/dioxin các tỉnh, thành phố tiếp tục rà soát các đối tượng NNCĐDC chưa được hưởng chính sách hoặc đã được hưởng nhưng chưa đúng để kiến nghị cơ quan chức năng bảo đảm chính sách đúng đối tượng.
4. Phối hợp với các bộ, ngành và địa phương liên quan xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện có hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia khắc phục cơ bản hậu quả CĐHH do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam giai đoạn 2021-2030.
Thực hiện chính sách là một vấn đề lớn và rất nhạy cảm, đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị, trong đó có vai trò rất quan trọng của Hội NNCĐDC/dioxin từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố. Thực tế hiện nay, vẫn còn số lượng khá lớn người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH chưa được hưởng chế độ chính sách người có công; họ đều lớn tuổi và sức khoẻ yếu, nhiều bệnh tật; có những người chưa được hưởng chính sách đãi ngộ đã ra đi… Vì vậy, chúng tôi khẩn thiết kiến nghị các bộ, ngành tiếp tục nghiên cứu tham mưu cho Đảng, Nhà nước có quy định để tháo gỡ những bất cập trong xem xét, công nhận NNCĐDC được hưởng chính sách đúng đối tượng.
Bác Hồ kính yêu đã dạy: “Không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng”. Những thiệt thòi mà nhiều người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH đang phải gánh chịu, thực sự là những điều không công bằng, cần được quan tâm giải quyết thoả đáng./.
Trung tướng PGS.TS Đặng Nam Điền
Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội NNCĐDC/dioxin Việt Nam
_thumb_720.jpg)
.jpg)
Bình luận